تبّرج و مصادیق آن با تأکیدی بر تفاسیر فقهی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

چکیده

آیات قرآن به صراحت زنان مسلمان را از تبّرج نهی کرده و آن را یکی از ویژگی‌های جاهلیت دانسته است. تبرجی که قرآن از آن یاد می‌کند فقط به پوشش محدود نمی‌شود بلکه رفتار و گفتار را نیز شامل می‌شود. هر نوع پوشش، رفتار و گفتار... که موجب جلب نظر مردان نامحرم شده و موجبات ارتکاب گناه را فراهم آورد تبرج محسوب می‌گردد. تبّرج به حکم صریح قرآن و فقهای اسلامی حرام شمرده شده است. در قانون مجازات اسلامی برای زنان بی‌حجاب مجازات تعیین شده و در فقه اسلامی نیز از زنان متبرج شهادت و گواه پذیرفته نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها


  1.  قرآن، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی.
  2. نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی.
    1. ابن‌درید؛ الجمهرة، حیدرآباد دکن: بی‌تا.
    2. ابن‌عربی؛ احکام‌القرآن؛ بی‌جا: بی‌تا.
    3. ابن‌فارس، احمد؛ مقاییس‌اللغة؛ تهران: بی‌تا.
    4. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم؛ لسان‌العرب؛ چاپ اول، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی و مؤسسه التاریخ العربی، 1416.
    5.  اردبیلى، احمدبن‌محمد؛ زبدة البیان فى أحکام القرآن؛‏ چاپ اول، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
    6. اشتهاردی، محمدمهدی؛ حجاب بیانگر شخصیت زنان؛ چاپ اول قم: ناصر، بی­تا.
    7. بهشتی، احمد؛ حجاب و آزادی، حجاب زن در قرآن؛ مجموعه سخنرانی کنفرانس زن، چاپ دوم، زمستان 1368.
    8. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌؛ دائرة المعارف قرآن کریم؛ جلد هفتم، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب، 1388.
    9. جصاص، احمدبن‌على؛ احکام القرآن؛ ‏تحقیق محمد صادق قمحاوى، بیروت: داراحیاء التراث العربى،1405.
    10. حرعاملی، محمدحسن؛ وسائل الشیعه؛ تهران، المکتبة الاسلامیة، 1395.
    11. حسینى‌جرجانى، سیدامیر ابوالفتوح؛ آیات الأحکام؛ تهران: نوید، 1404.
    12. حکیم، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقی؛ قم: منشورات مکتبة المرعشی نجفی، 1404.
    13. خمینی، روح‌الله؛ تحریر الوسیله؛ نجف: مطبعة الادب، بی‌تا.
    14. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه؛ ج5، چاپ اول، از دورۀ جدید، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1373.
    15. راغب‌اصفهانی، حسین؛ مفردات؛ به کوشش صفوان داووی، دمشق: دارالقلم، 1412.
    16. الرشیدی، محمد؛العقل و الجهل فی الکتاب و السنة؛ بی‌جا: بی‌تا.
    17. ری‌شهری، محمد؛ میزان‌الحکمة؛ حمیدرضا شیخی، تهران: دارالحدیث، 1377.
    18. الزبیدی؛ تاج‌العروس؛ به کوشش علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1414.
    19. زمخشرى، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت: دار الکتاب العربی، ‏1407.
    20. سیدقطب؛ فی ظلال‌القرآن؛ بیروت: دارالشروق، قاهره، 1412.
    21. سیوطى، جلال‌الدین؛ الدر المنثور فى تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى،‏ 1404.
    22. شفیعی­سروستانی، اسماعیل؛ جاهلیت مدرن در رویارویی با امام زمان؛ تهران: موعود عصر، 1389.
    23. صدوق؛ من لایحضره الفقیه؛ قم: موسسه نشر اسلامی، 1404.
    24. طباطبایی، محمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ترجمه محمدباقرموسوى‌همدانى، قم: جامعۀ مدرسین، 1374.
    25. طبرسى، فضل‌بن‌حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ تهران: ناصرخسرو، 1372.
    26. طبرى، ابوجعفرمحمد‌بن‌جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفه، 1412.
    27. طریحی، فخرالدین؛ مجمع‌البحرین؛ 5ج، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1403.
    28. طوسى، محمدبن‌حسن؛ التبیان فى تفسیر القرآن؛‏ بیروت: دار احیاء التراث العربى،‏ بى‌تا.
    29. طوسی، محمدبن‌حسن؛ تهذیب‌الاحکام؛ 10ج، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1365.
    30. فاضل مقداد، جمالالدین‌مقدادبن‌عبدالله؛ کنزالعرفان فى فقه القرآن؛ تحقیق سیدمحمدقاضى،‏ مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى، 1419. ‏
    31. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد؛ ترتیب کتاب العین؛ تحقیق دکتر مهدی المخزومی، تهران: اسوه، 1414.
    32. قرشی، سیدعلی‌اکبر؛ قاموس‌القرآن؛ 7ج، دارالکتب‌الاسلامیة، 1354.
    33. قرطبى، محمدبن‌احمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1364.
    34. قطب، محمد؛ جاهلیت قرن بیستم؛ ترجمه محمدعلی عابدی، تهران: نشر انقلاب، 1359.
    35. کلینی، محمدبن‌یعقوب؛ فروع کافی؛ بیروت: دارالاضواء، 1405.
    36. ماهنامه، سیاحت غرب، علوم سیاسی، وابسته به مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
    37. مصطفوی، حسن؛ التحقیق؛ تهران: وزارت ارشاد، 1374.
    38. مطهری، مرتضی؛ مسئله حجاب؛ تهران: صدرا، 1353.
    39. مطهری،مرتضی؛ مسأله حجاب؛ چاپ46، تهران: صدرا،  1376.
    40. مهدوی‌راد، محمدعلی و احمدنژاد، امیر؛ بررسی نزول قرآن بر مبنای ایاک اعنی و اسمعی یا جارة به عنوان قاعده‌ای تفسیر آیات عتاب به پیامبر؛ علوم حدیث، زمستان1390، سال شانزدهم، شماره 62.
    41. مهریزی، مهدی و مشهدی‌علی‌پور، مریم؛ نگاهی دوباره به ویژگی‌های زن در عصر جاهلی، علوم اجتماعی؛ مباحث زنان شیعه، بهار 1389، شماره 23.